Những năm gần đây, khi lượng người nước ngoài đến Nhật ngày càng tăng mạnh, các công ty đường sắt đã nghĩ ra cách giúp người ngoại quốc nắm rõ về văn hoá ứng xử trên tàu điện thông qua những tấm áp phích nghệ thuật rất tinh tế, thú vị và “nhìn là hiểu”.

Bối rối khi sử dụng tàu điện tại Nhật

Các chuyến tàu ở Nhật Bản hoạt động theo thời gian biểu và rất đúng giờ. Thông báo được đưa ra trên tàu ngay cả khi có sự chậm trễ dù chỉ 1 phút. An ninh trên tàu rất tốt và thường không có vấn đề gì ngay cả khi bạn đặt hành lý lên giá hay ngủ gật.

Mặc dù du khách nước ngoài đến Nhật Bản đánh giá cao sự tiện lợi và an toàn như vậy, nhưng họ thường bối rối trước những văn hoá ứng xử độc đáo của người Nhật mà họ chưa từng gặp ở quốc gia mình.

Ví như người ta nói rằng mọi người nên hạn chế nói chuyện điện thoại trong xe hơi, tàu điện nhưng những quốc gia như vậy chỉ chiếm thiểu số. Ngoài ra, còn có những quy tắc địa phương dành riêng cho các khu vực đô thị ở Nhật Bản, nơi thường xuyên có những chuyến tàu đông đúc.

Khi đó, mọi người sẽ xếp hàng ở sân ga chờ tàu, chờ cửa mở và ưu tiên người từ trên tàu xuống trước. Thậm chí có những người đứng gần cửa tàu sẽ đi xuống nhường cho những người đằng sau xuống trước, rồi sau đó lại lên tàu lại.

Những cách cư xử này là do ý thức của mỗi người và không được quy định bởi luật pháp hoặc quy định cụ thể nào. Ngay cả những người dân bản xứ cũng có thể có những hành vi không phù hợp, chưa đúng mực ở nơi công cộng.

Hãy cùng theo dõi số liệu thống kê của Hiệp hội đường sắt tư nhân Nhật Bản với thành viên là 72 công ty đường sắt tư nhân trên toàn quốc, thể hiện một số quy tắc ứng xử mà mọi người thường coi trọng khi đi tàu nhé!

Văn hóa ứng xử trên tàu ở Nhật Bản

Sau đây là danh sách “Những kiểu hành vi gây khó chịu nhất trên tàu năm 2022” được thực hiện dựa trên cuộc khảo sát của Hiệp hội Đường sắt Tư nhân Nhật Bản (gồm 72 nhà khai thác đường sắt):

Cụ thể gồm:

1. Cách ngồi (không nhường chỗ cho người khác, duỗi chân...): 34,3%

2. Nói chuyện ồn ào/cư xử thô lỗ: 33,9%

3. Hành vi không đúng khi lên và xuống tàu (chặn cửa...): 27%

4. Cách cầm/đặt túi xách (đeo ba lô trên lưng, túi đặt trên ghế...): 24%

5. Ho/hắt hơi mà không quan tâm đến hành khách bên cạnh: 22,3%

6. Sử dụng điện thoại/thiết bị khác (vừa đi vừa nhìn vào điện thoại, sử dụng khi đông người...): 18,7%

7. Để lại chai nhựa/rác thải khác trên tàu: 18,7%

8. Say rượu: 15,9%

9. Cách ứng xử tệ liên quan đến ghế ưu tiên: 14,4%

10. Âm thanh rò rỉ từ tai nghe: 13,7%

Danh sách này gần như giống nhau qua các năm, tuy nhiên cũng có một số thay đổi nho nhỏ. Vào năm 1999 khi cuộc khảo sát lần đầu tiên được thực hiện, việc sử dụng điện thoại di động đứng đầu danh sách.

Lúc bấy giờ, các vấn đề chính được nêu ra là nói chuyện điện thoại lớn tiếng, để nhạc chuông điện thoại; còn với với điện thoại thông minh ngày nay, phần lớn những người được khảo sát phản đối "Aruki Sumaho" (sử dụng điện thoại trong khi đi bộ).

Về “hành vi không đúng khi lên và xuống tàu”, hơn một nửa số người được hỏi không hài lòng với những hành khách đứng chắn cửa, ngoài ra còn có những phiền toái nhỏ hơn như lên tàu mà không đợi người khác xuống, hoặc những người chen hàng khi lên tàu.

“Ho/hắt hơi mà không quan tâm đến hành khách bên cạnh” xuất hiện trong top 10 năm thứ tư liên tiếp. Theo một cuộc khảo sát riêng biệt đánh giá về những lo ngại khi đi tàu trong thời kỳ đại dịch, “những người không đeo khẩu trang”, “các cuộc trò chuyện xung quanh”, “hệ thống thông gió của tàu” và “khoảng cách với các hành khách khác” là những vấn đề khiến nhiều người bận tâm.

Sức mạnh của nghệ thuật quảng cáo qua áp phích

Trong những năm gần đây, các công ty đường sắt Nhật Bản đã sản xuất một số áp phích hút mắt để thúc đẩy văn hóa ứng xử khi đi tàu.

Năm 2016, series Đường sắt Seibu lấy cảm hứng từ tranh phù thế Ukiyo-e được cho ra đời, với thông điệp bằng tiếng Anh nhắm đến du khách quốc tế cũng như người dân địa phương. Ngay lập tức, các diễn viên Kabuki và kỹ nữ được miêu tả trong các áp phích đã tạo nên những phản ứng mạnh mẽ trên mạng xã hội

Một series hài của Cục Giao thông Vận tải Đô thị Tokyo, nơi quản lý tuyến tàu điện ngầm Toei Subway đã nhại lại những tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng để tuyên truyền về quy tắc ứng xử trên tàu. Chúng bao gồm các thông điệp được viết bằng tiếng Trung và tiếng Hàn, cũng như tiếng Anh.

Bên cạnh đó, một loạt series khác nâng cao nhận thức bằng cách khơi dậy trí tưởng tượng thông qua so sánh các hành vi trên tàu với tình huống tương tự.

Trong khi đó, loạt áp phích “Good Manners, Good Tokyo” khuyến khích người dân địa phương tạo ấn tượng trên khắp thế giới rằng Tokyo là thành phố đáng tự hào.

Áp phích về quy tắc ứng xử của Nhật Bản cung cấp một cái nhìn tổng quan về phép lịch sự khi đi tàu ở đất nước Mặt trời mọc,  đồng thời cũng làm nổi bật tài năng của các nhà thiết kế. 

Nguồn: Nippon