Dù hiện nay không đón Tết Nguyên Đán truyền thống và chuyển qua Dương lịch nhưng người dân xứ sở hoa anh đào vẫn gìn giữ nhiều phong tục đón năm mới đặc sắc từ thời xa xưa.

Cùng với đó, những món ăn ngày Tết hay các hoạt động tiễn năm cũ, đón năm mới tại Nhật cũng đều chứa đựng những ý nghĩa sâu xa và thú vị.

Hãy tìm hiểu ngày Tết Nhật Bản Oshougatsu - お正月 cùng Suleco EDU nhé!

   1. Gửi tặng thiệp và quà cảm ơn

Để tỏ lòng biết ơn tới ông bà cha mẹ, cấp trên, đối tác, khách hàng hay những người thân yêu đã quan tâm, giúp đỡ và đồng hành suốt một năm, người Nhật thường gửi quà tặng để cảm ơn, gọi là Oseibo (お歳暮) 

Sản vật địa phương, quà bánh, phiếu quà tặng hay các món ăn tươi (hải sản, thịt, hoa quả) là những món quà tiêu biểu được sử dụng nhiều trong dịp này.

Ngoài ra, người Nhật cũng chuẩn bị thiệp mừng năm mới gọi là Nengajo (年賀状) để gửi đến bạn bè, đồng nghiệp, người quen thân.

Thiệp năm mới thường được thiết kế với biểu tượng may mắn hay là hình con giáp của năm mới, thường được gửi từ ngày 13 - 25/12 để đến người nhận vào đúng ngày đầu năm mới 1/1.

   2. Tổ chức tiệc tiễn năm cũ

Gần giống với tiệc tất niên ở Việt Nam thì trước kỳ nghỉ Tết, người dân Nhật thường tổ chức những buổi tiệc cuối năm, gọi là Bonenkai (忘年会). 

Đây là dịp để mọi người gặp gỡ, trò chuyện, ăn uống để kết thúc năm, quên hết đi những muộn phiền, lo âu, vất vả của năm cũ và cùng hướng tới năm mới tốt đẹp hơn.

Không chỉ ăn uống, nhiều bữa tiệc còn tổ chức chơi trò chơi hoặc hát karaoke rất vui nhộn.  

   3. Dọn dẹp và trang trí nhà cửa

Với ý nghĩa đánh dấu sự khởi đầu của một năm, người Nhật luôn tất bật dọn dẹp, trang trí nhà cửa sạch đẹp, tươm tất để cầu chúc những điều may mắn, thuận lợi nhất cho năm mới.

Trong văn hóa Nhật Bản, đây không chỉ là một thói quen mà đã trở thành một phong tục, truyền thống không thể bỏ qua. Phong tục này có tên là Oosouji - 大掃除.

Người Nhật tin rằng, cùng nhau dọn sạch bụi bẩn trong năm là việc rất quan trọng để chuẩn bị một không khí trong lành, sạch sẽ chào đón các vị thần đến trong năm mới.

Sau khi dọn dẹp sạch sẽ tinh tươm, các gia đình Nhật Bản sẽ tiến đến bước trang hoàng nhà cửa bằng những vật dụng trang trí đậm chất truyền thống. Trong đó phải kể đến là Kadomatsu, Shimekazari và Kagamimochi.

• Kadomatsu門松: 2 bộ Kado Matsu đặt tại 2 bên cửa ra vào. Mỗi bộ bao gồm 1 cành thông và 3 ống tre vát chéo có độ dài khác nhau. Cành thông tượng trưng cho sự trường thọ còn tre là biểu tượng của sự thịnh vượng.

• Shimekazari しめ飾り: được làm từ những sợi dây rơm được bện chặt vào nhau, cùng gạo Shinto linh thiêng, một vài cành thông nhỏ, quả quýt và những mảnh giấy trắng. Ngoài việc được treo trước cửa nhà với ý nghĩa xua đuổi những điều xấu và đón chào các vị thần, Shimekazari còn được đặt trên tàu, xe, các phương tiện đi lại để cầu bình yên, may mắn và an toàn.

• Kagami Mochi 鏡餅: là bộ trang trí bao gồm 2 cái bánh dày tròn, bánh nhỏ đặt bên trên bánh to được đặt tại vị trí trang trọng trong nhà. Sự tròn trịa của bánh dày tượng trưng cho sự hoà hợp trong gia đình và độ dai dẻo của bánh dày là biểu tượng cho sự trường thọ. Trên bánh dày sẽ đặt một quả quýt gọi là daidai (代々), là biểu tượng cho sự nối tiếp các thế hệ trong gia đình.

   4. Thưởng thức món ăn đêm giao thừa và đầu năm mới

- Mì kiều mạch Toshikoshi Soba 年越しそば là một món ăn truyền thống có từ thời kì Edo và được người Nhật thưởng thức vào đêm giao thừa.

Người Nhật tin rằng, những sợi mì soba thuôn dài được làm từ kiều mạch là biểu tượng cho cuộc sống mạnh khỏe và lâu dài.

Ăn mì soba vào đêm giao thừa như một nghi thức cắt hết những điều xui xẻo của năm cũ và cầu chúc cho một năm mới thật nhiều mạnh khỏe, luôn kiên cường và bền bỉ.

- Osechi Ryori 御節料理 là bữa ăn truyền thống mừng Tết ở Nhật Bản có lịch sử hơn 1.000 năm. Được bày biện trong những chiếc hộp sơn mài 2, 3 tầng chồng lên nhau với ý nghĩa hạnh phúc và may mắn “chồng chất, nối tiếp”, osechi là một bữa ăn thịnh soạn, hấp dẫn và ngon miệng với nhiều món ăn đẹp mắt, được chế biến từ những nguyên liệu đa dạng.

Các món ăn tiêu biểu trong set Osechi và ý nghĩa của từng món ăn bao gồm:

1. Datemaki  (伊達巻): trứng cuộn mang ý nghĩa về học vấn
2. Kuri Kinton  (栗きんとん): hạt dẻ và khoai lang nghiền mang ý nghĩa may mắn và thịnh vượng
3. Tazukuri (田作り): cá cơm mang ý nghĩa cầu cho mùa màng bội thu
4. Kuromame (黒豆): đậu đen ngọt mang ý nghĩa về sức khoẻ và sự siêng năng
5. Kazunoko (数の子): trứng cá trích mang ý nghĩa gia đình thịnh vượng, con đàn cháu đống
6. Namasu (紅白なます): salad củ cải cà rốt chua ngọt, màu trắng và đỏ là màu của sự chúc tụng
7. Kikukakabu (菊花かぶ): củ cái muối tỉa hình hoa cúc, biểu tượng của niềm vui và sự thăng tiến.
8. Renkon (れんこん): củ sen (muối chua ngọt hoặc ninh), tượng trưng cho sự đón chờ năm mới
9. Gobou (ごぼう): rễ cây ngưu bàng (trộn sốt vừng), biểu tượng của sự may mắn và sức khoẻ
10. Chikuzenni (筑前煮): thịt gà và rau củ ninh, tượng trưng cho may mắn
11. Kamaboko (かまぼこ): chả cá Nhật, có màu trắng và hồng (đỏ), là màu của sự chúc tụng
12. Ebi (えび): tôm, biểu tượng của sự trường thọ
13. Kombumaki (こんぶまき): rong biển cuộn, biểu tượng của sự vui vẻ, hạnh phúc

- Ngoài ra, người Nhật cũng ăn bánh nếp Mochi (餅), uống rượu ngọt Otoso (お屠蘇) và ăn canh Ozoni (お雑煮) - một loại canh có mochi trong súp.

Sau bữa ăn năm mới, cả gia đình quây quần ngồi đọc thiệp mừng năm mới Nengajo (年賀状). Trẻ con được nhận tiền mừng buổi Otoshidama (お年玉) từ bố mẹ, họ hàng và người quen. Những trò chơi tiêu biểu trong năm mới gồm có cầu long Nhật Hanetsuki (羽根つき), thả diều Takoage (凧揚げ) và đánh bài Karuta (かるた).

   5. Ngắm bình minh năm mới

Nhật Bản nằm ở phía tây Thái Bình Dương nên người dân được đón chào năm mới sớm hơn phần lớn các nước còn lại trên thế giới.

Cùng người thân và bạn bè ngắm vẻ đẹp của ánh bình minh lóe lên từ phía đường chân trời vào ngày đầu tiên của năm được gọi là hatsuhinode (初日の出).

Ngắm bình minh đầu tiên dịp năm mới ngày 1/1 là một phong tục truyền thống lâu đời của người Nhật. Thời khắc mặt trời bắt đầu ló rạng, họ sẽ gửi vào đó những nguyện ước về một năm mới bình an, hạnh phúc, sự may mắn cho mình và người thân.

   6. Thăm đền chùa vào đầu năm

Trong ba ngày đầu năm mới, người Nhật cũng có phong tục lễ chùa đầu năm gọi là Hatsumode (初詣) để cầu nguyện cho một năm an lành, mạnh khỏe và thịnh vượng.  

Mọi người cũng mua bùa may mắn Omamori (お守り) tại các đền chùa để tránh điềm xui, tai nạn và bệnh tật. Người Nhật cũng có tục lệ rút quẻ Omikuji (おみくじ) để bói vận mệnh của mình trong năm mới.

Và các tín đồ shopping thì chọn việc ghé thăm các cửa hàng vào những ngày đầu năm để mua túi may mắn Fukubukuro (福袋)

   Một số lời chúc năm mới trong tiếng Nhật

Khi chào tạm biệt nhau vào những ngày cuối năm (trước 11:59 đêm giao thừa), người Nhật sẽ nói “Yoi Otoshio!” (良いお年を) nghĩa là “Chúc một năm tốt lành nhé”.

Sau khi bước sang năm mới, người Nhật sẽ nói “Akemashite Omedeto Gozaimasu!” (明けましておめでとうございます), nghĩa là “Chúc mừng năm mới!”. Đối với những người thân thiết hay bạn bè, người Nhật có thể nói tắt thành “Akeome!”